Lastik, ana hammaddesi kauçuk malzemeden üretilen, kauçuk içerisinde kimyasal karışımlarla oluşturulan tekstil ve iplik çeklindeki çelik malzemelerden ibaret kompozit bir malzemedir. Yük taşımaya yarayan lastiklerin diğer işlevleri ise hareketi başlatmak ve durdurmak, uygulanan gücün iletilmesini sağlamak, hareket yönlerini korumak ve zemin ile araç arasında süspansiyon görevi yaparak güvenli ve rahat bir sürüş sağlamaktır. Güvenli, konforlu, rahat bir sürüş ve olabilecek riskleri azaltmak hususunda lastik montaj talimatları doğrultusunda hareket edilerek lastiklerin montaj işlemlerinin yapılması gerekir.

Lastik Yapı Bileşenleri Açısından Farklar

Lastiğin hız sınıfı, emniyeti, lastik aşınma miktarı çizgisi, lastik diş şekli, performansı, lastik üretim tarihi gibi teknik özelliklere göre lastik seçimi yapılır. Lastiklerin bir kısmında lastik içinde iç lastik bulunmamaktadır. Bir kısmında ise iç lastik olacak şekilde tasarlanmışlardır. İç lastiksiz (Tubeless) ve iç lastikli (Tubetype) lastikler arasında işlev olarak bazı farklar bulunmaktadır. Bu tür lastikleri birbirlerine göre kıyaslandığında şu farklar ile birbirlerinden ayrılmaktadır. İç lastiksiz  (Tubeless)  lastiklerin içindeki hava lastik patladığında, iç lastikli lastiklere göre daha yavaş boşalır ve havanın bir nevi kontrollü olarak inmesi neticesinde sürüş güvenliği artar. İç lastiksiz lastiklerde, kolon halkaları, jant halkaları ve iç lastik bulunmadığından bu lastikler sökülüp tekrar takılması daha kolaydır. Ayrıca iç lastikli lastiklere göre daha uzun ömürlüdürler. Bütün lastik türleri ve çeşitleri için lastik montaj talimatları belirlenmiş olup, bu kurallara göre sökme-montaj işlemlerin yapılması araç ve sürücülerin güvenliği konusunda en önemli talimatlardır.

Lastiklerin Montaj İşleminin Teknik Personel Tarafından Yapılması Neden Önemlidir?

Lastik değiştirmeye karar verildiğinde, araç için en ideal lastik seçilirken gösterilen hassasiyetin, lastiklerin montaj edilmemesinde gösterilmesi gerekir. Lastiklerin montajını kendiniz yapmak yerine alanında uzman merkezlere ve lastik bayilerine gidilerek bu yerlerden destek alarak yapmanız en doğru tercih olacaktır. Lastiklerin montajı sırasında lastik montaj talimatları göz önünde bulundurularak lastiklerin jantlara yerleştirilmesi ve doğru şekilde oturtularak montaj yapılması hassasiyet gerektiren bir işlemdir. Bu yüzden lastiklerin montajının teknik malzemelerin yer aldığı, deneyimli, bilgili uzman personel tarafından yapılması sürüş güvenliği açısından gayet önemli bir konudur.

Lastik Söküp-Takma İşlemlerinde Güvenlik Uyarısı

  • Lastik montajı sadece deneyimli lastik servis uzmanları tarafından yapılması gerekir.
  • Eğitimli personel, uygun alet ve ekipman olmadan lastiklerin söküp-takılması işlemlerinin yapılmaması gerekir. Lastiklerin, lastik için uygun olmayan, hasarlı veya bakımsız aletler ile montajlarının yapılması veya aletlerin belirtilen talimatlara uyulmadan kullanılması, yaralanmalara veya ölüme sebebiyet verecek lastik patlamalarına neden olabilir.
  • Her zaman lastik üreticilerinin uyarılarına, kullanım kılavuzlarında, alet ve ekipmanların üzerinde bulunan bilgileri, web sitelerinden veya lastiğin yanağına kalıp olarak basılan talimatların ve lastik montaj talimatları okunup uygulanması gerekir.
  • Güvenlik yönünden riskli olabilecek lastikleri kesinlikle şişirmeyin. Lastiğe hava basıncı uygulanması sırasında asla tekerleğin yanında durulmamalı ve janta temas edilmemelidir. Herhangi bir lastiğe hava basıncı uygulanırken ortam şartları dikkate alınarak uzakta ve güvenli bir yerde durulması gerekir. 
  • Kişisel güvenlik ekipmanlarının (kulak tıkacı, güvenlik gözlüğü, iş ayakkabıları) kullanılmasına dikkat edilmelidir.

Lastik Montajın Öncesi Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

  • Montaj işlemi yapılmadan önce seçilen lastiğin araç için uygun olması gerekir. Her araç için teknik özeliklerin belirtildiği (profil, boyut, yük taşıma kapasitesi ve hız endeksi gibi) önerilen ebatlardaki lastiklerin kullanılması gerekir. Bazı sürücüler araçlarına fabrika tarafından önerilen ebatların dışında lastikleri kullanırlar. Ancak böyle bir durum sürüş emniyeti ve aracın hareket kabiliyeti açısından risk oluşturacaktır.
  • Araç için en uygun lastik seçildikten sonra, lastiklerin kontrol edilmesi, herhangi bir hasarın olup olmadığına dikkat edilmelidir.
  • Lastiğin takılacağı jantın temiz ve kuru olmasın dikkat edilecek diğer bir detaydır.
  • Mevzuat açısından yasal olarak araçta kullanılan 4 lastiğin de aynı yapıya (radyal veya diyagonal) sahip olması gerekir. Yasal olarak aracınızın ön ve arka akslarına farklı marka ve profillere sahip lastikler takabilirsiniz. Ancak sürüş açısından güvenli ve performanslı bir sürüş elde etmek için araçta kullanılan 4 tekerleğinde aynı özellikler sahip olması ideal bir tercih olacaktır.

Tekli Lastik Değişimlerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

  • Eğer tek bir lastik değiştirilecekse aynı aks üzerindeki lastikle aynı fiziksel özelliklere sahip olmalı ve aralarındaki aşınma farkının 5 mm den fazla olmaması gerekir. Aksi taktirde kullanım sırasında dengesizlik olacağından güvenli sürüşü yüksek oranda riske atılmasına sebebiyet verecektir.
  • Eğer 2 adet lastik değişimi yapılacaksa, takılacak yeni lastiklerin arka aksa takılması önerilir. Ön lastikler daha hızlı aşınması sebebiyle sürücüler bu yeni lastikleri ön aksa takmak isteyebilirler. Ancak güvenlik açısından ideal tercih arka aksa takılması olacaktır. yeni lastiklerin arka aksta kullanıldığında, özellikle dar viraj alımı, ıslak ve kaygan zemin, acil frenleme gibi zorlu şartlarda daha performanslı bir yol tutuşu sağlayacaktır.
  • Lastiklerin sıcaklıkları kontrol edilerek, uygun ısıda olup olmadıklarına dikkat edilmelidir.

Lastik Montajı Sırasında ve Montaj Sonrasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

  • Lastiklerin sökülmesine başlamadan önce aracın stop halinde olması gerekir ve aracın sabit olduğundan emin olunmalıdır.
  • Lastiklerin montajı sırasında lastik yönünün doğru olmasını sağlamalısınız.
  • Lastik montajı sonrasında rutin olarak rot ve balans ayarlarının yapılması gerekir. Rot ve balans ayarı lastiklerin ömrünü %20 oranında artıracaktır.
  • Lastik takma işlemlerinde, lastiğin sızdırmazlığı önemli olan valfi ve supap ayarlarının periyodik olarak kontrol etmek ve değiştirmek güvenlik için çok önemlidir.

Lastik Montajı Sonrasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

  • Lastik montaj talimatları doğrultusunda işlemler yürütülerek takılan lastiklerin, hava basınçlarının lastik için ideal oranda olması gayet önemli bir husustur. Lastiklerin basıncının gerekenden az veya çok olmasının gerek lastiğin ömrü açısından gerekse de sürüşün güvenliği açısından (fren mesafesi, yol tutuşu gibi) risk oluşturacak bir durumdur.
  • İç lastikli lastiklerin montajı yapılırken her zaman yeni bir iç lastik kullanılmalıdır. Lastik montajı esnasında eski iç lastik esneme özelliğini kaybettiği için katlanma riski ortaya çıkar ve bu da iç lastiğin aniden yırtılmasına ve hava kaybına sebebiyet verebilir.
  • İç lastiksiz lastiklerin değişimi sırasında güvenlik nedeniyle, mutlaka yeni supaplar kullanılmalıdır. 
  • Lastiği sökümü işleminde, lastiği janttan ayırmadan önce, supap iğnesi sökülmeli ve lastiğin içerisindeki basınçlı hava tamamen boşaltılmalıdır.
  • Lastiğin montajında, lastiği janta monte etmeden önce lastiğin damağına ve janta uygun montaj yağlayıcısı sürülmelidir. Bu amaç için silikon, petrol veya solvent bazlı kayganlaştırıcılar kullanılmamalıdır.

Jant Takılırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

  • Jant, montaj makinesine sıkıca sabitlendikten sonra şişirme işlemine geçilmeli. Montaj makinasında lastiği sabitleme özelliği yoksa lastik korunaklı bir yerde (hava basıncı şişirme kafesinde ya da uygun bir ortamda) şişirilerek güvenliğe zarar verecek riskler azaltılmalıdır.
  • Lastik / jant ekipmanlarında asla yanıcı madde uygulanmamalı ve kullanılmamalıdır. Yanıcı parlayıcı madde sürerek lastiğin damağını janta oturtmak için uğraşmayın. Bu hem lastiğin güvenliği için tehlikelidir, lastikte ya da jantta gözle görülemeyen hasarlara neden olmakta hem de sürücülerin araçları sürüş sırasında çok büyük risk oluşturmaktadır.
  • Damak bölgesinde oluşabilecek hasarları engellemek için damağın janta oturtulması sırasında basınç 330 kpa (3,3 bar / 48 psi) aşmaması gerekiyor.